Van Rotterdam

De monumentale herenboerderij ‘Onder de Linde’ in Valthermond staat midden in het lintdorp aan een lange weg met vooral kleine boerderijtjes en arbeiderswoningen. Achter de statige boerderij kijk je over de weilanden - waar af en toe een ree voorbij loopt – uit tot aan Duitsland.

Maar liefst vijf jaar stond deze boerderij met concertzaal te koop tot Elise en Chris uit Rotterdam hier met hun twee kinderen hun nieuwe leven wilden opbouwen. Elise (instagram: ik_vertrek_naar_Drenthe) had nooit gedacht dat ze haar stadse leven zou verruilen voor een leven op het platteland. "Ik ben opgegroeid in een klein Noord-Hollands dorp maar ik hou van de stad, van de reuring. We hebben allebei kunstacademie gedaan en ik hou van de variatie. Ik zag mijn kinderen ook helemaal stads opgroeien en hier theaterlessen volgen bijvoorbeeld." Maar haar man is de drukte en vooral de agressie zat en heeft als hobby de woningsite Funda afstruinen - op zoek naar mooie betaalbare plekjes. "Ik kreeg dan altijd een appje als hij weer iets moois had gezien en reageerde niet eens meer. Totdat Chris me dit huis stuurde en toen dacht ik ineens: ja, hier zie ik ons wel zitten. Volgens mij schrok hij ervan. We gingen hierheen om de boerderij te bekijken en we hebben er lang over nagedacht. We hebben Onder de Linde in alle seizoenen gezien."

Uiteindelijk hakken ze de knoop door en vertrekken naar Drenthe. "We kunnen hier onze eigen zaak starten, daar zijn we druk mee bezig. We geven concerten op klassiek gebied maar ook jazz. We zijn multifunctioneel met een opnamestudio, meetings – workshops en evenementen. Maar het is ook mogelijk om hier te trouwen."

Elise en Chris vertrokken goed voorbereid maar met corona hadden ze natuurlijk geen rekening gehouden. "Een pandemie zoals corona zagen we niet aankomen. Dat is niet alleen zakelijk vervelend voor maar ook sociaal. Zo is het lastig om sociale contacten op te bouwen. Ik zie bijna niemand op straat lopen. Het is hier echt rustig en ik vermoed dat iedereen hier alles met de auto doet. Doordat het een lang lintdorp is weet ik niet welke auto van wie is. Maar ik zwaai vriendelijk naar iedereen."

Steeds meer mensen doen wat Elise en haar gezin hebben gedaan; vertrekken naar het platteland. Maar dat heeft ook consequenties. "Wij konden ons huis in Rotterdam goed verkopen, het is gekkenwerk daar. Maar ik hoor nu in het dorp mensen praten over mensen uit het westen die hun eigen huis goed verkopen en hier over de vraagprijs heen bieden. Als je hier woont dan is dat moeilijk verteren, zeker als je daardoor zelf geen huis kan krijgen."

Welzijn en welvaart
Ook al staan veel gebieden in Noordoost Nederland bekend als krimpgebieden en minder welvarend, alleen economische welvaart zegt niet altijd iets over het welzijn. “De zogenaamde brede welvaart van dorpen en platteland wordt minder vaak benoemd dat de economische voordelen van een stad”, zegt hoogleraar Eveline van Leeuwen, hoogleraar stedelijke economie in Trouw. “Terwijl juist die voordelen, het welzijn en je gelukkig voelen, zo belangrijk zijn. Die brede welvaart wordt niet enkel uitgedrukt in euro’s maar ook de (ecologische) kwaliteit van de leefomgeving, gezondheid en welzijn tellen mee. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat de brede welvaart juist in de Randstad veel lager is dan in de rest van Nederland.”

“De komst van westerlingen naar Noordoost Nederland zet juist vanwege corona alleen maar door en heeft effect op de sociale samenhang”, denkt Ingrid Jansen, directeur van Stimuland, een stichting die zich inzet voor een leefbaar platteland in Nederland. Zelf groeide ze op in Brabant op een boerderij, woonde in Brussel en Den Haag, werkt in Overijssel en woont nu weer op een boerderij in de polder. "Wij werken gebiedsgericht, dat wil zeggen dat we denken dat het belangrijk en goed is voor streken dat er bij grote beslissingen voldoende draagvlak is. Daardoor horen we veel geluiden over nieuwkomers naar het platteland. Een deel van de agrariërs stopt of gaat stoppen met het bedrijf en als de vrijgekomen grond en woningen naar óf projectontwikkelaars gaat óf naar mensen, die elders vandaan komen, dan is dat niet altijd goed voor het gebied. Starters moeten vaak verder in de regio zoeken naar betaalbare woningen en de sociale structuur verdwijnt of verandert. Marktwerking is niet goed te sturen maar bijvoorbeeld het aankopen door projectontwikkelaars wel. Als lokale overheid is het ook iets om mee te nemen in bijvoorbeeld een dorpsvisie; hoe zorgen we ervoor dat starters in hun eigen omgeving kunnen blijven en woningen betaalbaar blijven voor iedereen?"

Bij haar organisatie Stimuland is er vaak discussie over dit onderwerp, aldus Jansen. "We herkennen het allemaal wel. De voorbeelden van mensen die hier komen voor hun rust en dan last hebben van de buren, die een agrarisch bedrijf hebben. Westerlingen, die niet precies weten wat nou noaberschap inhoudt en er is ook niemand, die dat uitlegt. Wij willen onderzoeken of we niet een soort plattelandsleven voor dummies kunnen organiseren, om zo op een ontspannen manier de problemen, die er toch zijn, te bespreken. Zelf kom ik uit Brabant en nu woon ik in de Flevopolder, ook dat zijn twee bijna verschillende culturen, zo gek is het niet om er een keer wat aandacht aan te besteden."

Iets nieuws en levendigs
Elise zoekt het in Drenthe inmiddels zelf uit. "Ik ben er al achter dat wij op het veen wonen en dat is weer heel anders dan op het zand, blijkbaar. Als er zo’n inburgeringscursus was, dan was ik vast een keer heengegaan. Wij hopen een concertzaal neer te gaan zetten waar het dorp ook veel aan heeft. We hopen iets nieuws en levendigs voor iedereen neer te zetten."

Terug naar Rotterdam gaat Elise niet meer. "Ook daar is iets veranderd, vroeger was het rauwer. Nu is het ontdekt door yuppen en is het bijna een mini-Amsterdam-Zuid met mensen in pak en rolkoffertjes. Ook mis ik de buisjes van lachgas, dat voor onze deur gebruikt werd, niet. En waar wij woonden was veel luchtvervuiling, de vensterbanken waren altijd zwart. Dat is hier niet aan de orde." Haar man voegt toe: "en de toenemende agressie van mensen, daar heb ik hier nog niets van gemerkt!"